شناخت اجزای سماور ذغالی برای استفاده و نگهداری بهتر لازم است. در این مقاله سراچین به معرفی همه‌ی اجزا و قطعات سماور ذغالی می‌پردازیم و کارایی و ویژگی‌های هریک را توضیح می‌دهیم. همچنین روش‌هایی برای نگهداری بهتر برخی قطعات در سماور به شما پیشنهاد خواهیم داد.
اهمیت شناخت اجزای سماور ذغالی
سماور ذغالی به عنوان قدیمی‌ترین نوع سماور تقریبا از حالت یک کالای مصرفی رایج خارج شده و بیشتر در دکوراسیون مطرح است اما قابلیت این را دارد که مصرف اصلی خود را نیز داشته باشد و بتوان با آن آب به جوش آورد و چای دم کرد.
به هرترتیب، کالایی نیست که هرکسی، کارشناس آن به شمار برود و اگر هنگام استفاده از آن پرسشی داشته باشید، تنها کسانی می‌توانند پاسخگوی شما باشند که این کالای قدیمی و نوستالژی و طریقه مصرف و قطعات آن را خیلی خوب بشناسند.
اگر شما نیز به دنبال خرید سماور زغالی هستید، بد نیست خودتان نیز قطعات مختلف سماور زغالی را بشناسید و بدانید هریک چه ویژگی و کاربردی دارد تا بهتر بتوانید از این محصول استفاده کنید و نگهداری صحیحی از آن داشته باشید.
ساخت برخی از قطعات سماور ذغالی برعهده‌ی سماورساز است و برخی دیگر را ریخته‌گر می‌سازد.
ریخته‌گری از کهن‌ترین فنون برای ذوب فلزات و ریختن آن‌ها در قالب‌هایی است که شکل نهایی مطلوب فلز را به دست می‌دهد. در ادامه خواهیم دید هر قطعه‌ی سماور توسط کدام یک از این دو پیشه‌ور ساخته می‌شود.
آشنایی با اجزای سماور ذغالی
مهم‌ترین اجزا و قطعاتی که در سماور به چشم می‌آید، بدنه و مخزن سماور و آتشدان است اما سماور دارای قطعاتی جزئی‌تر نیز هست که اهمیت خاص خود را دارند. اگر هرکدام از این قطعات سرجای خود نباشد، یا آسیب دیده باشد و به درستی کار نکند، خبری از آب جوش و چای ذغالی شما نخواهد بود. پس این قطعات را باهم می‌شناسیم.
کعب
این نام که قدری هم تاریخی و اصیل می‌نماید به قسمت پایه‌ی سماور اشاره دارد. از آن‌جا که پایه قطعه‌ای از اجزای سماور ذغالی است که به صورت چهارگوش و مکعب شکل ساخته می‌شود، به این نام معروف است. استاندارد پایه‌ی سماور بسیار مهم است زیرا اصل تعادل که ایمنی سماور را به همراه دارد، در گرو آن است.
اگر پایه‌های کعب اختلافی میلیمتری باهم داشته باشند یا قدری کژی در کعب وجود داشته باشد، تعادل سماور به هم می‌خورد. کعب قطعه‌ای است که ریخته‌گر آن را می‌سازد.
خاکسترگیر
قطعه‌ای دیگر که ریخته‌گر می‌سازد و جای آن انتهای کعب است. با باز و بسته کردن این قسمت، خاکسترهای اضافه خارج می‌شود. در خارج کردن به‌موقع خاکسترها دقت داشته باشید وگرنه آتش ذغال خفه خواهد شد. همچنین جای لازم برای ذغال‌های جدید اشغال می‌شود.
شبکه
یکی از قطعات کوچک که توسط سماورساز ساخته می‌شود و مشبک است. این ویژگی کمک می‌کند اکسیژن بهتر به زغال‌ها برسد و به سوختن بهتر آن‌ها کمک شود.
آتشدان
این قطعه از دیگر قطعاتی است که ریخته‌گر آن را می‌سازد و با نام جاذغالی هم شناخته می‌شود. این قطعه نیز مشبک است و با شبکه محصور می‌شود و تنوره در بالای آن قرار دارد.
تنوره
از دیگر اجزای سماور ذغالی و به گرم‌خانه‌ی سماور معروف است. این قطعه که توسط سماورساز ساخته می‌شود، مخزنی است که گرما از زغال به آن انتقال یافته و آب را داغ می‌کند.
بدنه
نام دیگر آن، تنه سماور است و بزرگترین جزء از اجزای سماور ذغالی محسوب می‌شود. بدنه درواقع مخزن آب است و به دلیل بزرگی، برای بخش‌های مختلف آن نیز تعاریفی وجود دارد. مثلا قسمت بالای آن که در سماور قرار می‌گیرد، به دهانه معروف است و قسمت میانی آن که بیشتری قطر را دارد، شکمه نامیده می‌شود. بدنه توسط سماورساز ساخته می‌شود و می‌تواند ساده یا دارای طرح‌های گوناگون و زیبای سنتی و اسلیمی باشد.
بدنه سماور ذغالی برنجی نسبت به آلودگی‌ها و چربی‌ها حساس است. بهتر است روش‌های تمیزکردن سماور برنجی را که متنوع هستند، یاد بگیرید و بدنه را زودبه‌زود تمیز کنید تا این کار آسان‌تر و با صرف وقت کمتر انجام شود.
شیر سماور
یک قطعه‌ی کوچک اما بسیار مهم در قطعات سماور زغالی است که توسط ریخته‌گر ساخته می‌شود. قرارگیری درست و آب‌بندی اصولی این قطعه بسیار مهم است. اگر شیر سماور دچار خرابی شود، می‌توان آن را تعویض کرد اما معلوم نیست قطعه‌ی جدید به خوبی بر آن قرار گیرد و آب‌بندی شود.
شیر سماور خود دارای دو بخش نره و کاسه است. برای مراقبت بهتر از شیر سماور، گاهی (مثلا ماهی یک‌بار) این قسمت‌ها را با بازکردن پیچ زیر شیر، از هم جدا کنید و با یک دستمال تمیز و سپس با روغن خوراکی، روغن‌کاری نمایید تا دوام و کارایی بهتری داشته باشد.
برای پیدا کردن علت خرابی شیر سماور و نحوه تعمیر آن میتوانید مقاله آموزش تعمیر شیر سماور را مطالعه کنید.
پولکی
از دیگر قطعات کوچکی است که توسط ریخته‌گر ساخته می‌شود و در قسمت اتصال شیر به بدنه قرار می‌گیرد. این قطعه هم استحکام شیر را تأمین می‌کند و هم یکی از عناصر زیبایی سماور است.
در سماور
کاربرد آن هم برای تسریع جوشیدن آب و هم برای رعایت بهداشت آب مخزن است.
دودکش
دودکش سماور زغالی قطعه‌ای جانبی است که کارایی خوبی برای افزایش سرعت به‌جوش آمدن سماور دارد. مثلا اگر زمان به‌جوش آمدن آب در سماور زغالی نیم ساعت باشد، دودکش کمک می‌کند که این مدت به یک ربع کاهش پیدا کند.
بخارکش
این قطعه گاهی به دلیل قرابت اسمی با دودکش اشتباه گرفته می‌شود. بخارکش قطعه‌ی ریزی است که توسط ریخته‌گر ساخته شده و روی نقطه‌ای از در سماور قرار دارد و باز و بسته کردن آن کمک می‌کند بخار اضافه از سماور خارج شود.
بادگیر
بالاترین قطعه از اجزای سماور ذغالی است که در زیبایی سماور هم تأثیر دارد. همچنین قوری روی آن قرار می‌گیرد. این قطعه نیز همانند شبکه در پایین بدنه، مشبک است و حفره‌هایی که دارد، ضمن ایجاد زیبایی، در اکسیژن‌رسانی به قسمت تنوره تأثیر دارد. سطح بادگیر نیز باید صاف باشد و ترجیحا لبه‌هایی برجسته داشته باشد تا قوری به خوبی روی آن ثابت بماند.
برای دم کردن چای روی سماور ذغالی برنجی، بهتر است از قوری چینی به جای نوع برنجی آن استفاده کنید تا طعم و رنگ چای بهتر باشد.
دستگیره، میل و صراحی
برای آن‌که هنگام جابه‌جایی خود سماور راحت‌تر باشیم و یا هنگام برداشتن در آن به ویژه زمان روشن‌بودن و جوشیدن دستمان نسوزد، قطعاتی جانبی وجود دارد. بخش فلزی دستگیره یا دسته که در طرفین بدنه نصب می‌شود، توسط ریخته‌گر ساخته شده و قسمت عایق آن معمولا چوبی است و خراط‌ها آن را می‌ساخته‌اند.
میل و صراحی روی دو طرف در سماور قرار می‌گیرد و برای برداشتن در به کار می‌آید. این دوقطعه‌ی ظریف نیز هنر ریخته‌گر است و قسمت عایق روی آن با چوب توسط خراط ساخته می‌شود.
این موارد اصلی‌ترین اجزای سماور ذغالی هستند. در کنار سماور ذغالی لوازم دیگری نیز به عنوان قطعات جانبی به فروش می‌رسند که مجموعه‌ی نوستالژی شما را کامل‌تر می‌کند؛ برای مثال، سینی زیر سماور، کاسه یا پیاله‌ی مخصوص برای قرار دادن زیر شیر تا از چکه جلوگیری کند، انبر برای قرار دادن و حرکت دادن ذغال‌ها و پارچ آب برای ریختن آب درون مخزن.
اگرچه دودکش سماور زغالی نیز از اجزای جانبی است اما توصیه می‌کنیم برای تسریع در جوشیدن آب حتما آن را کنار این مجموعه تهیه کنید. اگر مطلبی در خصوص استفاده از سماور زغالی و قطعات آن می‌دانید، خوشحال خواهیم شد با ما درمیان بگذارید.
